Zaak

Werknemers die op basis van een arbeidscontract werken, vallen onder de regels van de Arbeidstijdenwet. Op enkele uitzonderingen na geldt de wet níet voor mensen die als zelfstandig ondernemer arbeid verrichten. In de Arbeidstijdenwet staat een aantal belangrijke bepalingen voor verloskundigen over het draaien van nachtdiensten, bereikbaarheidsdiensten en slaap- of wachtdiensten. 

Wettelijke verplichtingen arbeidstijden 

• Werknemers mogen maximaal 12 uur per dienst en 60 uur per week werken. 
• In een periode van 4 weken mag een werknemer gemiddeld 55 uur per week werken en per 16 weken gemiddeld 48 uur. 
• Een nachtdienst mag niet langer duren dan 10 uur. 
• Voor werknemers die regelmatig nachtdiensten draaien, mag de werkweek over een periode van 16 weken gemiddeld niet meer dan 40 uur bedragen. 
• Na één of meer nachtdiensten geldt altijd een langere rusttijd. 
• Per 16 weken mogen maximaal 36 nachtdiensten worden gewerkt. Alleen bij CAO of na een afspraak van de werkgever met de ondernemingsraad mag dit aantal verhoogd worden tot 140 nachtdiensten per jaar. 
• Bij diensten van 5,5 uur of langer moet er een pauze zijn. De praktische details van pauzes regelen werkgevers en werknemers zelf. 

Aanwezigheids- of slaapdiensten 

Het Europese hof heeft in 2003 uitgesproken dat uren van een aanwezigheidsdienst meetellen als werktijd. Tijdens een aanwezigheidsdienst moet de werknemer op het werk aanwezig zijn om op afroep werk te verrichten. Deze diensten worden ook wel slaap- of wachtdiensten genoemd en zijn dus niet hetzelfde als een bereikbaarheidsdienst. 
Deze regeling is alleen van toepassing op werknemers en niet op zelfstandig werkzame beroepsbeoefenaren. 

Bereikbaarheidsdiensten 

Artikel 5.11 van de Arbeidstijdenwet omschrijft een bereikbaarheidsdienst (daar consignatie genoemd) als: 'een tijdruimte tussen twee elkaar opeenvolgende diensten of tijdens een pauze, waarin de werknemer uitsluitend verplicht is bereikbaar te zijn om in geval van onvoorziene omstandigheden op oproep zo spoedig mogelijk de bedongen arbeid te verrichten'. Deze diensten mogen alleen aan werknemers van 18 jaar en ouder worden opgelegd. Dit artikel geeft verder aan wat de grenzen zijn van het aan werknemers opdragen van bereikbaarheidsdiensten. 

Arbeidstijdenbesluit 

Voor verloskundigen (in loondienst van de extramurale zorg) en voor verloskundige stagiaires zijn in artikel 5.21 van het Arbeidstijdenbesluit aparte grenzen voor deze bereikbaarheidsdiensten opgenomen. In het tweede sublid wordt de begrenzing voor verloskundigen in loondienst aangegeven. 

Artikel 5.21.2 Arbeidstijdenbesluit 

3. De werkgever organiseert de arbeid zodanig, dat de (verloskundige) werknemer: 
a. ten hoogste 5 maal in elke aaneengesloten tijdruimte van 7 maal 24 uren en 52 maal in elke periode van 13 achtereenvolgende weken een bereikbaarheidsdienst wordt opgelegd; 
b. ten hoogste 60 uren per week en in elke periode van 13 achtereenvolgende weken ten hoogste gemiddeld 40 uren per week arbeid verricht. 

In een duo-praktijk (één praktijkhoudster en één verloskundige in loondienst) betekent dit het volgende: 

• Een evenredige verdeling van het aantal diensten (van 24 uur bereikbaarheid) houdt in, dat beide verloskundigen per dertien weken 45 of 46 diensten draaien. De verloskundige in loondienst overschrijdt het wettelijke maximum derhalve niet. 
• Het aantal gewerkte uren moet dan krachtens lid b. wel worden bewaakt, maar ook dat lijkt realiseerbaar (niet meer dan 60 uur werkelijke arbeidstijd per week en niet meer dan gemiddeld 40 uur gemiddeld per week over deze periode van 13 weken). 

Als in een praktijk meer maten werkzaam zijn en één of meer verloskundigen in loondienst, dan zal een evenredige verdeling van het aantal diensten tot een lagere belasting als hiervoor leiden. 

Artikel 5.21.3 Arbeidstijdenbesluit en stagiaires 

In het vierde sublid van artikel 5.21.3 worden de begrenzingen voor verloskundige stagiaires aangegeven: 

4. De werkgever organiseert de arbeid zodanig, dat de werknemer in opleiding tot verloskundige: 
a. ten hoogste 12 maal in elke periode van 52 achtereenvolgende weken ten hoogste 7 maal achtereen een bereikbaarheidsdienst wordt opgelegd; 
b. ten hoogste 60 uren per week en in elke periode van 13 achtereenvolgende weken ten hoogste gemiddeld 40 uren per week arbeid verricht. 

Stagiaires mogen dus 12 keer per jaar gedurende één week voor een bereikbaarheidsdienst worden ingezet. Opmerkelijk is, dat er geen bepaling is opgenomen voor het aantal weken tussen de weken waarin sprake is van een bereikbaarheidsdienst. Wat betreft de maximale werktijd gelden voor hen dezelfde beperkingen als voor verloskundige werknemers in loondienst.