Vakkennis

De begrippen laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden worden soms door elkaar gebruikt. Laaggeletterdheid is een belangrijke aanwijzing voor beperkte gezondheidsvaardigheden. Beperkte gezondheidsvaardigheden hangen vaak samen met een laag opleidingsniveau en een lage sociaaleconomische status. Volgens de WHO is laaggeletterdheid een belangrijke oorzaak van gezondheidsverschillen. 
2,5 miljoen mensen in Nederland zijn laaggeletterd. Zij hebben moeite met lezen, schrijven en rekenen. Laaggeletterdheid is vaak een gevolg van verschillende factoren. Laaggeletterde mensen kampen vaakmet een gevoel van schaamte, waardoor zij hun taalachterstand niet bespreken en verbergen. Hierdoor is het lastig om laaggeletterdheid te signaleren. 
29% van de Nederlandse bevolking heeft beperkte gezondheidsvaardigheden. Van de laagst opgeleiden heeft zelfs 94% beperkte gezondheidsvaardigheden. Gezondheidsvaardigheden vormen de basis van een gezonde leefstijl en het beter benutten van gezondheidsadviezen en gezondheidszorg. Gezondheidsvaardig zijn, betekent dat iemand in staat is om: 

• informatie te verkrijgen, begrijpen en toe te passen,  
• klachten te verwoorden 
• gezondheidsadviezen op te volgen. 

In het dagelijks leven hebben mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden en/of laaggeletterdheid moeite met: 

• de weg vinden in de zorg 
• klachten adequaat en in chronologische volgorde benoemen 
• uitleg en adviezen begrijpen en in de praktijk brengen 
• folders, websites, formulieren en bijsluiters begrijpen 
• gesprekken met zorgverleners voeren 
• zoeken op het internet (digitale vaardigheden) 
• (uitnodigings)brieven en e-mails begrijpen 
• medicijnen op de juiste manier innemen 
• eigen doelen stellen, hun leven (re)organiseren, zelfmanagement 

Meer informatie over beperkte gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid, staat in de factsheet van Pharos. 

Handreiking en andere hulpmiddelen 

• Een betere communicatie met laaggeletterden en mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden begint met het herkennen van de signalen. De handreiking 'Beperkte gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid' heeft als doel meer bewustwording bij zorgverleners te creëren. De handreiking biedt handvatten om de communicatie met vrouwen met beperkte gezondheidsvaardigheden te verbeteren en hen te stimuleren om hun taalvaardigheid te verbeteren. 
• De bijbehorende Praktijkkaart Laaggeletterdheid biedt tips voor het signaleren van laaggeletterdheid en beperkte gezondheidsvaardigheden, en de aanpak ervan.  
• Gebruik de KNOV-PowerPointpresentatie Laaggeletterden voor de bespreking hiervan binnen je VSV en dit Stappenplan Website aanpassen aan laaggeletterden voor je website.
• Voorlichtingsmateriaal voor laaggeletterden moet aan bepaalde criteria voldoen. Het taalgebruik moet eenvoudig zijn en de informatiedichtheid laag. Het beeldmateriaal moet concreet zijn en ondersteunend aan de bijbehorende tekst. Veel voorlichtingsfolders voldoen niet aan deze criteria. Meer informatie over eenvoudig voorlichtingsmateriaal vind je op de website van Pharos.