In steeds meer regio's speelt capaciteitsproblematiek in de ziekenhuizen. De problematiek lijkt nu groter dan ooit. Speelt dit ook in jouw regio? Wat kan jij doen binnen jouw regio, praktijk of ziekenhuis? Je leest het in het bericht Wat kun jij doen bij capaciteitsproblematiek in jouw regio?
In de komende periode laten we verschillende collega’s aan het woord over mogelijke oplossingen voor de capaciteitsproblematiek in de ziekenhuizen. Hoe dragen zij hier positief aan bij? Welke experimenten lopen er op dit gebied? Dit keer vertelt Iris Lensveld over hoe ze gezamenlijk in de regio het verschuiven van zorg naar de eerstelijn organiseren. 
Even voorstellen
Iris Lensveld werkt al 18 jaar als eerstelijns verloskundige. Ze heeft een praktijk in de regio Rotterdam en is voorzitter van verloskundigen coöperatie Verve.
Hoe is de capaciteitsproblematiek in jouw regio?
“Er speelt genoeg! Er is best een lange periode geweest met grote capaciteitsproblematiek. Ook besloot het ziekenhuis in de regio om de geboortezorgafdelingen te concentreren. Afgelopen zomer zijn de verlos-, kraam- en neonatologie afdelingen van ziekenhuis Franciscus Vlietland in Schiedam, verplaatst en samengevoegd met de afdelingen van locatie Franciscus Gasthuis in Rotterdam.
Daarbij is in de regio Rotterdam Rijnmond al langere tijd sprake van capaciteitsproblematiek rond de zomerperiode. Daarom hebben we een regionaal coördinatieteam, georganiseerd door het Regionaal Overleg Acute Zorgketen (ROAZ), waarbij alle betrokken partijen vertegenwoordigd zijn.”
Welke ontwikkelingen spelen in jouw regio als het gaat om verschuiving van zorg/juiste zorg op de juiste plek?
“Vanuit het ROAZ is het capaciteitsdashboard LPZ ontwikkeld en uiteindelijk uitgerold naar meer regio’s. In het capaciteitsdashboard zie je realtime gegevens over de beschikbaarheid van verloskamers en de capaciteit van neonatologie. Het is een hulpmiddel om te kijken in welk ziekenhuis plek is. Maar het is niet de oplossing voor het probleem; als er geen capaciteit is dan houdt het op. Daarom hebben we binnen het regionaal coördinatieteam een menukaart ontwikkeld. Deze menukaart maakt inzichtelijk welke mogelijke maatregelen ingezet kunnen worden voor het verminderen van de capaciteitsproblematiek, waaronder varianten van verschuiving van zorg. Hierin is een aantal prenatale, natale en postnatale verandermogelijkheden opgenomen.
Met het concentreren van de verloskamers in Rotterdam, daalde het aantal verloskamers in de regio van 13 naar 7. Dit is niet toereikend. Daarom zijn we afgelopen zomer gestart met het verschuiven van zorg naar de eerstelijn. Zodat zoveel mogelijk zwangere vrouwen goede zorg kunnen blijven krijgen. Het ging hierbij om: langdurige gebroken vliezen, afmaken van balloninleidingen wanneer vrouwen spontaan of na AROM spontaan gaan bevallen, AROM dag voorafgaand aan inleiding en indien spontaan in partu bevalling in eerstelijn, en bevallingen bij meconiumhoudend vruchtwater in de eerstelijn afmaken bij vrouwen waarbij een snelle bevalling verwacht wordt. Mooie voorbeelden van het verschuiven van zorg, dichtbij de client.
Maar we hadden ook nog steeds extra verloskamers nodig. Daarom hebben we in samenwerking met een kraamzorgorganisatie vier eerstelijns verloskamers opgezet. Best spannend, want een bevalling kan altijd medisch worden. Maar het is gebleken dat van de zwangere vrouwen die bij ons op de eerstelijns verloskamers kwamen, tweederde ook daadwerkelijk bij ons bevallen is.
In de regio Schiedam zijn we bezig met het opzetten van een verloskundig prenataal triagecentrum. Het gaat een plek krijgen in het Franciscus Vlietland ziekenhuis in Schiedam waar nu geen geboortezorg meer plaatsvindt vanwege concentratie van zorg. Op die manier willen we de druk op de triage in het Franciscus Gasthuis in Rotterdam laten afnemen. Bovendien hoeven vrouwen uit Schiedam voor een consult dan niet helemaal naar Rotterdam te reizen. Uitvoeren van een Antenataal CTG willen we hier straks ook onderbrengen. Het opzetten van het verloskundig prenataal triagecentrum is in ontwikkeling, naar verwachting kunnen we starten in april 2023.”
Hoe dragen deze ontwikkelingen bij als mogelijke oplossingsrichting voor de capaciteitsproblematiek?
“Met de menukaart wordt inzichtelijk welke verschuiving van zorg kan plaatsvinden of waar winst te behalen is. Bijvoorbeeld ligduurverkorting bij opnames of het verschuiven van balloninleidingen naar de eerstelijn. Zo kan er sneller en meer capaciteit in het ziekenhuis ontstaan of overblijven. En met de bevallingen die plaatsvinden, of in elk geval kunnen starten in de eerstelijns verloskamers, verdienen we capaciteit in de tweedelijns verloskamers terug.
Door de invoering van een prenataal triagecentrum, en meer consulten in de eerstelijn te laten plaatsvinden, hopen we het ziekenhuis te ontlasten. Mogelijk dragen we hierdoor ook bij aan minder verwijscijfers. Hierdoor kan de druk op de eerstelijn mogelijk toenemen, maar onze regio kan dit goed aan. Regionale samenwerking tussen de eerstelijns praktijken is hierin cruciaal. We verwachten dat het triagecentrum rust gaat geven in de dienstbelasting, zodat wij als verloskundigen meer continuïteit bij de bevallingen kunnen bieden. Dit is van belang, omdat we naar verwachting meer bevallingen zelf gaan begeleiden en daar ook tijd en aandacht voor nodig is.
Een prenataal triagecentrum lijkt te werken in onze regio. Of dit voor andere regio's ook toepasbaar is, zal per regio verschillen."
Welke kansen geven deze ontwikkelingen voor verloskundigen?
“Door verschuiving van zorg naar de eerstelijn geeft het je als verloskundige meer kans om meer bevallingen zelf af te maken. We kunnen kritisch met elkaar kijken welke zorg die nu in de de tweedelijn plaatsvindt, ook in de eerstelijn kan plaatsvinden. Hier kunnen we als verloskundigen de regie pakken en zorgen dat er een goed zorgpad komt.
Met een verloskundig prenataal triagecentrum hopen we dat we de zorg anders kunnen inrichten, zodat we meer continuïteit van zorg kunnen bieden binnen de eerstelijn. Daar waar cliënten anders naar de tweedelijn verwezen werden. Ook zou het werken in een verloskundig triagecentrum kunnen bijdragen aan meer werkplezier. Hopelijk kunnen zo meer collega’s binnen de eerstelijn een leuke uitdagende werkplek met meer stabiliteit vinden. Indirect heeft dit invloed op een duurzame inzetbaarheid van onze beroepsgroep."
Heb je nog tips voor collega verloskundigen wanneer het gaat om verschuiving van zorg?
“Denk groot en denk echt verder op de lange termijn. Zorg dat je goed georganiseerd bent, zet de koers uit en neem daarin als verloskundige zelf de regie.
Met het verschuiven van zorg naar de eerstelijn kun je veel bereiken. Het is daarbij wel heel belangrijk om goede financiële afspraken te maken. Wij hebben dit in goed overleg kunnen afspreken met het ziekenhuis. Door verbonden te zijn met de Raad van Bestuur en de manager van het ziekenhuis hebben we denk ik meer kunnen bereiken dan wanneer die binding er niet was geweest. Dat is een belangrijk punt om aandacht voor te hebben. Daarbij zorg je voor een goede borging wanneer er financiële afspraken zijn gemaakt. Dit draagt eraan bij dat het enthousiasme en de gezamenlijke energie in het initiatief blijft!”
Meer informatie
Wil je weten wat jij als verloskundige kunt doen bij capaciteitsproblematiek? Bekijk dan de overzichtspagina Capaciteitsproblematiek in de verloskunde. Handvatten om in te spelen op mogelijk komende concentratie van zorg in de regio vind je op de pagina Concentratie van zorg. Wil je weten welke zorg er mogelijk verschoven kan worden? Bekijk de opties in de menukaart interventies.
Lees ook het interview met Silvia Ramakers- Capaciteitsproblematiek: kan de inzet van virtual reality een van de oplossingen zijn?
Workshop capaciteitsproblematiek
Op maandag 13 maart kun je weer deelnemen aan een online workshop capaciteitsproblematiek. Schrijf je hier in: Inschrijven KNOV workshop capaciteitsproblematiek.
Dit project wordt mogelijk gemaakt door kwaliteitsgelden van ZonMw.