In steeds meer regio's speelt capaciteitsproblematiek in de ziekenhuizen. De problematiek lijkt nu groter dan ooit. Speelt dit ook in jouw regio? Wat kan jij doen binnen jouw regio, praktijk of ziekenhuis? Je leest meer in het bericht Wat kun jij doen bij capaciteitsproblematiek in jouw regio?
In de komende tijd laten we verschillende collega’s uit de regio aan het woord over mogelijke oplossingen voor de capaciteitsproblematiek. Hoe dragen zij met de projecten hieraan bij? Welke experimenten lopen er op dit gebied?
Silvia Ramakers trapt af en vertelt over de inzet van virtual reality tijdens de bevalling, als mogelijk alternatief voor pijnstilling.
Even voorstellen
Silvia Ramakers is eerstelijns verloskundige in de regio Zaanstad. Samen met collega’s heeft ze in 2007 Geboortezorg Poppie in Krommenie opgericht, een praktijk waarin sinds 2020 verloskundigen en kraamverzorgenden samenwerken. Sinds afgelopen september neemt haar praktijk deel aan een pilot van de KNOV, waarbij VR-brillen worden ingezet tegen bevallingspijn.
Hoe uit de capaciteitsproblematiek zich in jouw regio?
“Er is sprake van capaciteitsproblematiek, maar het is nog niet zo heftig aanwezig als bij sommige collega’s in andere regio’s. Daar hoor je bijvoorbeeld dat vrouwen veel verder moeten reizen naar het ziekenhuis. Ook zien we dat cliënten vaker kiezen voor een thuisbevalling na een goed gesprek met de verloskundige over de voor- en nadelen. Gelukkig valt dit in onze regio mee. Wel merken we hier dat de capaciteitsproblematiek binnen de kraamzorg groot is.”
De KNOV maakt zich zorgen over de capaciteitsproblematiek in de kraamzorg. Er lopen daarom verschillende projecten in samenwerking met BO Geboortezorg. Ook vraagt de KNOV regelmatig aandacht voor deze problematiek bij onder andere de IGJ en Zorgverzekeraars Nederland.
Maar er zijn ook projecten die de capaciteitsproblematiek negatief kunnen beïnvloeden. Zoals het project ‘Indiceren Kraamzorg’. Hier heeft de KNOV zich uit teruggetrokken omdat zij onder andere bezorgd is over het indiceren door kraamorganisaties zelf op het moment dat er sprake is van capaciteitsproblematiek. De KNOV is verontrust over de zorg die dan aan de cliënt gegeven wordt.
Welke ontwikkelingen spelen in jouw regio om de capaciteitsproblematiek te verminderen?
“Er zijn wat initiatieven om de capaciteitsproblematiek in het ziekenhuis te verminderen. Zoals het inzetten van een kraamverzorgster in plaats van een gespecialiseerd verpleegkundige op de verloskunde afdeling in het ziekenhuis. Ook wordt op dit moment hard gewerkt aan de implementatie van het gebruik van remifentanyl in de eerstelijn als extra vorm van pijnstilling bij de bevalling. En binnen onze VSV zetten we actief BAMI (baring afmaken met milde indicatie) in. Op die manier kunnen kunnen we cliënten zo lang mogelijk in de eerstelijn houden.
Zelf zijn wij in onze praktijk gestart met het inzetten van de VR-bril. Een proef binnen het Zuyderland ziekenhuis heeft al veelbelovende resultaten laten zien over de toepassing van de VR-bril tijdens bevallingen. Het aantal bevallingen met een epidurale was gedaald en de cliënttevredenheid was gestegen. Dit maakte mij en mijn collega’s enthousiast om met de VR-bril te gaan werken. We doen samen met negen andere verloskundigenpraktijken mee aan een pilotstudie van de KNOV waarbij de uitkomsten van het gebruik van virtual reality bij bevallingspijn worden verwerkt in een implementatiehandboek. Voor deze pilotstudie zijn we nu volop mensen aan het includeren. De eerste geïncludeerde zwangere vrouwen staan op het punt om te gaan bevallen. Wel zijn we al voor de zomer in onze praktijk gestart met het gebruik van de VR-bril.”
Zie je nu al resultaat in de praktijk?
“Ja. De ervaringen die we in de afgelopen maanden al hebben opgedaan buiten de studie zijn heel veelbelovend. Het is bewonderenswaardig wat de kracht is van beeld en geluid op de geest. Het draagt echt bij aan het geven van rust en ontspanning. Daardoor vermindert de ervaring van pijn. De ervaringen in onze praktijk zijn tot nu toe dan ook goed. In de praktijk zie ik dat vrouwen die heel graag pijnstilling willen, hier na gebruik van de VR-bril geen behoefte meer aan hebben.
Nu we met includeren bezig zijn merken we wel dat vrouwen vooraf sceptisch kunnen zijn. Ze staan er voor open, maar twijfelen soms of het wel echt gaat helpen. Ik merk dan ook dat ik tijdens de zwangerschap wat meer mijn best moet doen om het te promoten. Maar als ik het aanbied tijdens de bevalling in de actieve fase, wil eigenlijk iedere vrouw het proberen. En dan zijn de reacties daarna heel positief.
Ik geloof echt dat de pilotstudie gaat uitwijzen dat het percentage vrouwen wat vraagt om pijnstilling gaat verminderen en dat we daardoor meer cliënten in de eerstelijn kunnen helpen.”
Hoe werkt dat, virtual reality als pijnstilling?
“Met de VR-bril kunnen zwangere vrouwen via beelden van een rustgevende omgeving en via geluid in de vorm van een geleide meditatie, weer ontspanning en rust in zichzelf vinden. Het zorgt ervoor dat vrouwen de focus op zichzelf en hun lijf krijgen en hen uit de situatie haalt waarin ze pijn en onrust ervaren. Vrouwen zijn nog steeds helemaal aanwezig, maar zijn meer ‘in control’, doordat ze zich focussen op de rustgevende beelden en geleide meditatie.
Binnen onze praktijk bieden we de VR-bril actief aan bij bevallingen tijdens de actieve fase. Dit doen we bij vrouwen die vragen om pijnstilling, maar we bieden het ook aan om te voorkomen dat deze vraag komt. De VR-bril is bedoeld om voor een korte periode in te zetten tijdens de bevalling. Soms is één keer al genoeg, soms vijf of zes keer, net wat nodig is.
Vanuit de pilotstudie wordt aangeraden om de VR-bril al in het begin van de bevalling in te zetten. En zelfs om het al in te zetten tijdens de zwangerschap. Idee daarbij is dat vrouwen, via een app die hiervoor in ontwikkeling is, de geleide meditatie dan al meerdere malen zelf thuis kunnen doen. Onderzoek toont aan dat hoe vaker je een begeleide meditatie doet waarbij de focus ligt op ademhaling, hoe beter je de controle over je eigen ademhaling kunt houden. Wat weer kan helpen tijdens de bevalling om rust en ontspanning te ervaren.”
Hoe draagt dit bij als mogelijke oplossingsrichting voor de capaciteitsproblematiek?
“Ik denk dat de inzet van virtual reality tijdens de bevalling van grote meerwaarde kan zijn in het verminderen van de vraag om pijnstilling. Daarmee kan het mogelijk bijdragen als oplossing voor de capaciteitsproblematiek in de ziekenhuizen.
De pilotstudie zal gaan uitwijzen of dit inderdaad zo gaat uitpakken. Daarbij is het goed om het samen met meerdere praktijken in de regio aan te bieden, zodat je echt impact kunt maken.”
Welke kansen geeft dit voor verloskundigen?
“De VR-bril als hulpmiddel tijdens de bevalling is een hele makkelijke manier om je cliënt vrij snel weer te laten ontspannen. Doordat de cliënt zelf rust kan vinden, kan dit eraan bijdragen dat er geen pijnstilling nodig is. En hierdoor kun je dan als verloskundige meer cliënten in de eerstelijn helpen.
Dat dit hulpmiddel er is, zou misschien ook op weerstand kunnen stuiten. Want is het niet mijn taak als verloskundige om mijn cliënt weer rustig te krijgen? Heb ik daar een apparaat voor nodig? Maar je moet het echt zien als een extra hulpmiddel. Daarnaast is het erg leuk om gebruik te kunnen maken van vernieuwingen in de zorg. Zo houden we ons werk leuk!”
Wat zijn de voor- en nadelen?
“Eigenlijk zie ik alleen maar voordelen. De bril is een extra hulpmiddel om de cliënt weer snel te laten ontspannen. Het ergste wat kan gebeuren is dat een vrouw het niet prettig vindt of dat het toch niet voor haar werkt. En mocht iemand de bril een langere periode achter elkaar willen gebruiken, dan kan dit maximaal een aantal uren.
Aan zwangere vrouwen adviseer ik altijd om een bevallingscursus te volgen als voorbereiding op de bevalling. Het doen van de geleide meditatie, als onderdeel van de virtual reality ervaring, zou ook onderdeel kunnen zijn van een voorbereiding op de bevalling. Hier wordt een app voor ontwikkeld, zodat dit heel gemakkelijk thuis gedaan kan worden. Als vrouwen dit al tijdens de zwangerschap meerdere malen doen, hebben zij er tijdens de bevalling extra profijt van.
We proberen het ziekenhuis in de regio ook enthousiast te krijgen over de inzet van virtual reality. Zodat vrouwen met een medische indicatie of vrouwen die via een andere praktijk poliklinisch gaan bevallen, ook gebruik kunnen maken van de VR-bril.”
Heb je nog tips voor collega verloskundigen als het gaat om het verminderen van verwijzingen naar de tweedelijn op basis van pijnstillingswens?
“Houd de pilotstudie in de gaten en kijk naar de resultaten die er al zijn vanuit de proef in het Zuyderland ziekenhuis. En bedenk je dat het gebruik van de VR-bril, of een ander hulpmiddel, geen vervanging is van ons als verloskundige. Het is een extra hulpmiddel wat je kunt inzetten tijdens de bevalling, terwijl je zelf nog steeds in contact bent met de cliënt. En het helpt de cliënt om snel ontspanning en rust te ervaren.”