Een verloskundige die 24/7 voor je beschikbaar is, die voor jou alle tijd neemt –soms bij jou thuis op de bank- om naar je wensen, onzekerheden en angsten te luisteren die de hele bevalling bij je blijft, hoe lang die ook duurt – het lijkt bijna een sprookje, maar toch is dit zorg die kleinschalig werkende verloskundigen aanbieden. Een recent landelijk onderzoek uitgevoerd door Academie Verloskunde Maastricht (Hogeschool Zuyd), in het kader van een post doc fellowship van de Wetenschapscommissie van de KNOV, laat zien dat vrouwen bij deze kleinschalig werkende verloskundigen minder vaak naar de gynaecoloog verwezen worden, vaker een spontane vaginale bevalling hebben, en bovendien vaker thuis bevallen.
De meeste zwangere vrouwen van nu krijgen te maken met veel verschillende zorgverleners, van echoscopist tot kraamzorg, jeugdzorg en ziekenhuiszorg. In een verloskundigenpraktijk wordt een vrouw meestal begeleid door meerdere verloskundigen. Als er medische problemen ontstaan, neemt het ziekenhuis de zorg over. Bij het optimaliseren van de geboortezorg staat regionale samenwerking en afstemming tussen alle betrokken zorgverleners dan ook voorop.
Tegelijkertijd is er ook een groep verloskundigen die zich richt op het leveren van zeer persoonlijke zorg aan de zwangere vrouw en haar gezin, waarbij haar wensen en behoeften centraal staan. In kleinschalige praktijken bieden zij een-op-een zorg aan een kleine groep vrouwen, tijdens de hele periode van zwangerschap tot en met de kraamperiode. Ook als ziekenhuiszorg nodig is, blijven zij betrokken. Zij zijn voor 24/7 beschikbaar voor hun cliënten. Op dit moment zijn er ongeveer 35 verloskundigen verspreid over Nederland die op deze manier werken.
Positieve resultaten
Het recente landelijke onderzoek van Academie Verloskunde Maastricht vergelijkt de uitkomsten in deze kleinschalige praktijken met de uitkomsten in alle andere verloskundigenpraktijken in Nederland. Dit onderzoek maakt gebruik van de anonieme gegevens uit de landelijke perinatale database van stichting Perined. De gegevens van 657 vrouwen die in 2015 waren bevallen in deze kleinschalige praktijken zijn geanalyseerd en vergeleken met 1954 vrouwen met vergelijkbare kenmerken uit andere verloskundigenpraktijken. De resultaten laten zien dat de vrouwen in de kleinschalige praktijken met een-op-een zorg vaker tijdens de hele zwangerschap en bevalling onder zorg van de eigen verloskundige blijven dan vrouwen in andere praktijken. Er vinden minder (47% versus 66%) verwijzingen plaats naar specialistische zorg onder verantwoordelijkheid van de gynaecoloog in het ziekenhuis. Vrouwen in kleinschalige praktijken hebben ook vaker een normale, spontane bevalling (84% versus 77%), dat wil zeggen een bevalling zonder gebruik van een tang-of vacuüm of keizersnede. De bevalling begint vaker spontaan, zonder medicatie of geplande keizersnede (84% versus 73%). Deze vrouwen kiezen vaker voor een thuisbevalling (45% versus 20%) en de bevalling vindt ook vaker thuis plaats (39% versus 16%). De uitkomsten voor het kind zijn even goed. Zowel in de kleinschalige zorg als in de overige verloskundigenpraktijken komen ernstige problemen rondom de geboorte relatief weinig voor (sterfte: 0,2 en 0,4%; een lage Apgar score na de geboorte: 1,2 en 1,8%).
Deze resultaten komen overeen met de internationale literatuur over een-op-een zorg ofwel ‘caseload verloskunde’. Verschillende onderzoeken uit bijvoorbeeld Engeland, Denemarken en Australië hebben eerder laten zien dat een-op-een zorg bij kan dragen aan goede resultaten voor moeder en kind, en gewaardeerd wordt door vrouwen. Recent Nederlands onderzoek laat zien dat verloskundigen die alleen of in duo’s werken, vaker cliëntgericht werken dan in grotere groepspraktijken.
In Nederland is er behoefte aan geboortezorg waarin de vrouw centraal staat, en waar aandacht en tijd is voor zwangere vrouwen (zie o.a. van der Pijl 2020). Kleinschalige een-op-een zorg kan daaraan bijdragen, naar nu blijkt met prima verloskundige resultaten. In Nederland is deze zorg beperkt beschikbaar, onder andere omdat de vergoeding voor verloskundigenzorg niet gericht is op kleinschalige praktijken. De uitdaging is om zorg waarin aandacht en tijd voor vrouwen centraal staat breder beschikbaar te maken, als onderdeel van de huidige inspanningen om de geboortezorg in Nederland te optimaliseren.
Artikel
Pien Offerhaus, Suze Jans, Chantal Hukkelhoven, Raymond de Vries, Marianne Nieuwenhuijze: Women’s characteristics and care outcomes of caseload midwifery care in the Netherlands: a retrospective cohort study. BMC Pregnancy and Childbirth, 7 september 2020. Doi: 10.1186/s12884-020-03204-3
Online beschikbaar op https://doi.org/10.1186/s12884-020-03204-3
Overige literatuur
van der Pijl MSG, Hollander MH, van der Linden T, Verweij R, Holten L, Kingma E, et al. (2020) Left powerless: A qualitative social media content analysis of the Dutch #breakthesilence campaign on negative and traumatic experiences of labour and birth. PLoS ONE 15(5): e0233114.
https://doi.org/10.1371/journal.pone.0233114
Kuipers YF, van Beeck E , van den Berg L, Dijkhuizen M, The comparison of the interpersonal action component of woman-centred care reported by healthy pregnant women in different sized practices in the Netherlands: A cross-sectional study, Women Birth (2020, in press),
https://doi.org/10.1016/j.wombi.2020.08.002
Selectie van internationaal onderzoek naar een-op-een zorg (caseload midwifery) internationaal
Australië: Tracy SK, Hartz DL, Tracy MB, Allen J, Forti A, Hall B, White J, Lainchbury A, Stapleton H, Beckmann M et al: Caseload midwifery care versus standard maternity care for women of any risk: M@NGO, a randomised controlled trial. Lancet (London, England) 2013, 382(9906):1723-1732.
https://doi.org/10.1016/S0140-6736(13)61406-3
Denemarken: Jepsen I, Juul S, Foureur MJ, Sorensen EE, Nohr EA. Labour outcomes in caseload midwifery and standard care: a register-based cohort study. BMC pregnancy and childbirth. 2018;18(1):481.
https://doi.org/10.1186/s12884-018-2090-9
Engeland: Benjamin Y, Walsh D, Taub N. A comparison of partnership caseload midwifery care with conventional team midwifery care: labour and birth outcomes. Midwifery. 2001;17(3):234-40.
https://doi.org/10.1054/midw.2001.0257